Mỗi ngày, hơn 30 tỷ gallon nước thải được làm sạch và xử lý trên khắp Hoa Kỳ để phục vụ cho các doanh nghiệp và cộng đồng. Hàng nghìn nhân viên ngành cấp thoát nước đang làm việc tại các nhà máy xử lý nước và trong các đơn vị quản lý đô thị, đảm bảo nguồn nước sạch và ổn định luôn sẵn có cho mọi người. Họ là những người vận hành và giám sát hệ thống xử lý, kiểm tra định kỳ chất lượng và độ an toàn của nước sinh hoạt, cũng như bảo trì các hạ tầng quan trọng như máy bơm, trạm cấp nước cho trường học và cơ sở sản xuất. Không có họ, chúng ta sẽ không có nước sạch để uống và sử dụng hằng ngày.
Thật trớ trêu khi những người đang góp phần giữ cho nguồn nước quốc gia an toàn lại phải đối mặt với nhiều nguy cơ mất an toàn trong chính công việc của mình. Điều đáng lo ngại là nhiều mối nguy nghề nghiệp mà họ gặp phải lại tiềm ẩn và khó nhận thấy, trong khi các rủi ro mới liên quan đến an toàn vẫn liên tục xuất hiện và ngày càng rõ nét hơn trong ngành.
Bài viết này nhằm làm rõ những mối nguy tiềm ẩn và mới nổi mà người lao động trong ngành cấp thoát nước có thể gặp phải, đồng thời đề xuất các chiến lược hiệu quả nhằm bảo đảm an toàn toàn diện về thể chất, tâm lý và môi trường cho lực lượng lao động đặc thù này.
Các mối nguy nghề nghiệp mới nổi trong ngành cấp thoát nước
Trong quá trình làm việc hằng ngày, người lao động trong ngành cấp thoát nước phải đối mặt với một loạt các mối nguy đa dạng, từ trượt ngã trên bề mặt ướt, cho đến các mối nguy sinh học vô hình như mầm bệnh trong nước và các loại vi rút nguy hiểm có thể đe dọa tính mạng, bao gồm viêm gan A, viêm gan E, bại liệt và norovirus.
Tuy nhiên, ngoài những nguy cơ quen thuộc, vẫn tồn tại nhiều rủi ro mới nổi mà chưa được nhận diện hoặc đánh giá đầy đủ, nhưng lại cần được quan tâm không kém — thậm chí còn nghiêm trọng hơn trong một số trường hợp. Đó là các yếu tố gây căng thẳng từ môi trường và tâm lý làm việc. Đáng chú ý, một số mối nguy mới này có thể chồng chéo với các rủi ro nghề nghiệp đã biết, chẳng hạn như các mối nguy sinh học trong môi trường làm việc.
Thách thức về cơ sở hạ tầng đô thị
Khi làm việc tại các khu vực đô thị, người lao động trong ngành nước thường phải đối mặt với những thách thức đặc thù, bao gồm làm việc một mình trong không gian kín, giao thông phức tạp, cùng với hệ thống công trình và bể chứa đã xuống cấp hoặc có nguy cơ sập đổ. Tất cả những yếu tố này đều mang đến những mối nguy an toàn riêng biệt, đòi hỏi người sử dụng lao động phải chủ động nhận diện và có biện pháp kiểm soát phù hợp.
Nguy cơ mắc kẹt trong nước
Người lao động trong ngành cấp thoát nước, khi thực hiện kiểm tra hoặc sửa chữa các đường ống thoát nước mưa, cống, mương hoặc kênh dẫn, có thể bị mắc kẹt trong các cấu trúc này, đặc biệt là sau những trận mưa lớn; hoặc rơi xuống các khu vực chứa nước kín và bị đuối nước. Các tình huống mắc kẹt trong nước thường xảy ra do lũ sông bất ngờ (ngày càng gia tăng), sập thành hầm hoặc mương, hay sóng nước dâng đột ngột trong hệ thống.
Rủi ro sinh học và hóa học
Những người am hiểu về ngành nước đều biết rằng người lao động phải thường xuyên tiếp xúc với các mối nguy hóa học và sinh học — hay còn gọi là nguy cơ sinh học (biohazard) — tồn tại trong nguồn nước mà họ làm việc. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, người lao động trong ngành nước đang phải đối mặt với mức phơi nhiễm cao hơn đối với một số hóa chất đặc biệt, chẳng hạn như hydro sunfua – loại khí độc đã từng cướp đi sinh mạng của một công nhân và vợ anh ta khi anh đang kiểm tra một máy bơm nước. Ngoài ra, họ cũng chịu mức phơi nhiễm cao với các hợp chất per- và polyfluoroalkyl (PFAs) — nhóm chất được Hiệp hội Cấp nước Hoa Kỳ (AWWA) nêu bật là mối quan ngại lớn trong Báo cáo tình hình ngành nước năm 2025.
Áp lực khí hậu, môi trường và tâm lý
Người lao động trong ngành cấp thoát nước đang ngày càng chịu nhiều áp lực bên ngoài, bao gồm biến động khí hậu cực đoan, nhiệt độ cao, nắng nóng kéo dài, cũng như căng thẳng tinh thần do thiếu hụt nhân lực. Bên cạnh đó, lực lượng lao động đang già hóa trong khi thiếu sự bổ sung từ thế hệ trẻ cũng được AWWA xác định là một trong những thách thức mới nổi nghiêm trọng nhất đối với ngành nước hiện nay.
Các mối nguy bị bỏ sót
Bên cạnh những rủi ro đã được biết đến, vẫn còn nhiều mối nguy thường bị xem nhẹ, nhưng thực tế lại đáng được quan tâm và nhận diện rõ ràng hơn.
Phơi nhiễm hóa chất mãn tính ở mức thấp
Làm việc trong thời gian dài gần các loại hóa chất độc hại có thể dẫn đến những vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, chẳng hạn như tổn thương hệ hô hấp do hít phải khí hoặc hơi hóa chất. Theo thời gian, việc tiếp xúc với các hóa chất khử trùng, sản phẩm phụ của quá trình khử trùng (DBPs) và các chất phụ gia xử lý nước có thể gây ra ảnh hưởng sức khỏe lâu dài cho người lao động.
Mất thính lực do tiếng ồn
Trong quá trình làm việc kéo dài, người lao động ngành nước thường xuyên phải tiếp xúc với tiếng ồn nguy hại, gây mất thính lực dần dần nếu không được trang bị thiết bị bảo vệ thính giác và PPE phù hợp.
Bệnh lây truyền qua vật trung gian
Những bệnh này thường liên quan đến việc tiếp xúc với muỗi, ve hoặc loài gặm nhấm. Tuy nhiên, rủi ro đang mở rộng sang nhiều môi trường làm việc khác, chẳng hạn như người lao động làm việc trong rừng dễ bị ve cắn và mắc bệnh do ve truyền, hay các bệnh lây truyền qua vật trung gian đang gia tăng tại các trung tâm và khu vực đô thị “xanh” ở Hoa Kỳ.
Tăng cường tiếp xúc với công chúng
Người lao động trong ngành cấp thoát nước thường là tuyến đầu tiếp xúc với người dân khi có sự cố xảy ra. Trong thời đại số hiện nay, khách hàng mong muốn nhận được phản hồi nhanh chóng và dịch vụ cá nhân hóa, và trách nhiệm đó không chỉ thuộc về các trung tâm chăm sóc khách hàng, mà còn đặt lên vai lực lượng kỹ thuật làm việc tại hiện trường. Chính điều này có thể gây ra áp lực tâm lý đáng kể vì người lao động dễ bị căng thẳng, tổn thương tinh thần hoặc thậm chí chịu đựng lời nói xúc phạm, đe dọa từ người dân khi xảy ra sự cố gián đoạn dịch vụ.
Mối nguy khi làm việc một mình
Ngoài việc làm việc đơn lẻ trong không gian chật hẹp như bồn chứa, đường hầm hoặc hệ thống ống ngầm, nhiều công nhân cấp thoát nước thường xuyên phải di chuyển độc lập, không có giám sát trực tiếp. Những điều kiện làm việc đặc thù này tiềm ẩn nhiều rủi ro an toàn và sức khỏe nghiêm trọng, bao gồm:
- Cứu hộ chậm trễ hoặc thời gian phản ứng khẩn cấp kéo dài có thể biến sự cố nhỏ thành tai nạn đe dọa tính mạng.
- Các vấn đề an toàn và sức khỏe nghiêm trọng có thể không được phát hiện kịp thời nếu thiếu hệ thống giám sát từ xa, thiết bị báo tín hiệu hoặc quy trình kiểm tra định kỳ.
- Người lao động làm việc đơn lẻ dễ bị căng thẳng và áp lực tâm lý, đặc biệt sau những tình huống va chạm với khách hàng hoặc sự cố y tế khẩn cấp.
Những yếu tố này cho thấy, làm việc một mình trong ngành nước không chỉ là thách thức về kỹ thuật mà còn là vấn đề an toàn sức khỏe nghề nghiệp cần được chú trọng đặc biệt.
Bộ ba an toàn – Cách tiếp cận toàn diện: Thể chất, tâm lý và môi trường
Với hàng loạt mối nguy nghiêm trọng khác nhau cần xử lý, việc đảm bảo an toàn cho đội ngũ lao động lưu động trong ngành cấp thoát nước là một thách thức lớn – đặc biệt khi doanh nghiệp còn phải tuân thủ các quy định pháp luật và tiêu chuẩn an toàn hiện hành. Tuy nhiên, đây là một thách thức hoàn toàn có thể giải quyết được nếu doanh nghiệp xây dựng kế hoạch dựa trên ba trụ cột chính của an toàn: thể chất, tâm lý và môi trường.
- An toàn thể chất
Trọng tâm đầu tiên là an toàn thể chất – đảm bảo người lao động được trang bị phương tiện bảo vệ cá nhân (PPE) phù hợp, đào tạo an toàn đầy đủ, và thực hiện các quy trình làm việc an toàn dựa trên đánh giá nguy cơ của từng môi trường làm việc thực tế. - An toàn tâm lý
Không kém phần quan trọng, an toàn tâm lý cần được coi là một phần thiết yếu trong hệ thống bảo vệ người lao động. Doanh nghiệp có thể chủ động thực hiện các chương trình hỗ trợ sức khỏe tinh thần, tư vấn tâm lý, hoặc hệ thống giám sát cho người làm việc đơn lẻ. Một quan niệm sai lầm phổ biến là an toàn cho người làm việc một mình chỉ liên quan đến nguy cơ thể chất, trong khi thực tế, căng thẳng, lo âu, và cô lập tinh thần cũng là những yếu tố ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe nghề nghiệp. - An toàn môi trường
Cuối cùng, an toàn môi trường bao gồm mọi yếu tố bên ngoài tác động đến người lao động, từ biến đổi khí hậu, thời tiết cực đoan, chất lượng không khí và nước, cho đến điều kiện ecgônômi của dụng cụ và thiết kế nơi làm việc an toàn.
Các giải pháp đổi mới và thực hành tốt
Để bảo đảm an toàn hiệu quả, các doanh nghiệp trong ngành cấp thoát nước cần kết hợp công nghệ hiện đại, đào tạo thường xuyên, cùng với chính sách và văn hóa an toàn vững chắc. Đây là ba yếu tố then chốt giúp giảm thiểu rủi ro, ứng phó linh hoạt với các mối nguy mới và xây dựng môi trường làm việc an toàn, bền vững.
Tích hợp công nghệ
Hiện nay, nhiều công nghệ an toàn tiên tiến đã được áp dụng để hỗ trợ người lao động trong ngành nước. Các ứng dụng an toàn (safety apps); thiết bị đeo phát hiện ngã (fall detection wearables); hệ thống giám sát GPS tiên tiến và công nghệ hỗ trợ người làm việc đơn lẻ (lone worker technology) giúp bảo vệ người lao động trong ngành này theo nhiều cách khác nhau.
Huấn luyện và đào tạo
Tổ chức các khóa huấn luyện an toàn định kỳ là biện pháp nền tảng để củng cố kiến thức và kỹ năng ứng phó của người lao động. Doanh nghiệp có thể kết hợp đào tạo trực tiếp và đào tạo trực tuyến, tùy theo quy mô và mô hình tổ chức, giúp tăng cường an toàn và sự gắn kết trong toàn công ty.
Chính sách và văn hóa an toàn
Trước hết, cần xây dựng chính sách an toàn rõ ràng, chặt chẽ và được ban lãnh đạo trực tiếp cam kết thực hiện. Sự ủng hộ và gương mẫu của lãnh đạo đóng vai trò then chốt trong việc hình thành và duy trì văn hóa “an toàn là trên hết” tại nơi làm việc. Đồng thời, cần khuyến khích người lao động chủ động báo cáo các mối nguy và rủi ro, qua đó góp phần xây dựng một môi trường làm việc an toàn, cởi mở và phòng ngừa hiệu quả hơn.
Hướng tới mô hình an toàn toàn diện
Đảm bảo an toàn cho người lao động ngành nước đòi hỏi cách tiếp cận toàn diện hơn – không chỉ tập trung vào các yếu tố kỹ thuật hay trang thiết bị. Dù khái niệm “toàn diện” không có nghĩa là phức tạp, nhưng nó yêu cầu doanh nghiệp chú trọng đồng thời cả ba khía cạnh an toàn: thể chất, tâm lý và môi trường. Khi được hỗ trợ bởi công nghệ tiên tiến và văn hóa an toàn bền vững, người lao động có thể làm việc an toàn, khỏe mạnh và hiệu quả, góp phần bảo đảm dòng nước sạch luôn được lưu thông – cho cộng đồng và cho cuộc sống.
Biên dịch: Bình Nguyên
